„Veštačko meso” u Surčinu i eutanazija svinja – nova konspiracija na mrežama

Veliki broj korisnika društvene mreže Fejsbuk u Srbiji je, tokom decembra, pokrenuo novi krug dezinformacija o navodnoj povezanosti ubijanja domaćih svinja sa početkom rada fabrike za proizvodnju namirnica na biljnoj bazi, odnosno, kako to teoretičari zavere tvrde „veštačkog mesa”.

„Da prevedem – 17.888 zdravih svinja je pobijeno zbog otvaranje fabrike veštačkog mesa u Surčinu”, navodi se u objavi koja se tokom decembra masovno proširila na društvenim mrežama. Prva objava sa istovetnom tvrdnjom, objavljena je u avgustu 2023. godine.

Međutim, o čemu je tačno reč i odakle potiče brojka od 17.888 „zdravih svinja”? U pitanju je pojava afričke svinjske kuge, u veterini poznate i kao „buldožer bolest“ koja je ovog leta „pregazila stočni fond Srbije” nanoseći ogromnu štetu srpskim stočarima i uzgajivačima.

Prema podacima koje je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede  objavilo 19. septembra 2023. godine, afrička svinjska kuga (ASK) potvrđena je na ukupno 2.337 gazdinstava u Srbiji, dok je broj eutanaziranih svinja na njima dostigao tačno broj od 54.243 svinja.

Broj od 17.888 ubijenih svinja koje navode korisnici društvenih mreža, zapravo je stanje koje se poklapa sa podacima iz izveštaja koje je ministarstvo objavilo 27. jula 2023.

Iako se u viralnim objavama navodi da su svinje ubijene u zdravom stanju, ministarstvo u svom izveštaju ne ističe koliko je i da li je među eutanaziranim svinjama bilo zdravih životinja.

Do 27. jula ministarstvu je potvrđeno 1.569 slučaja AKS-a kod domaćih svinja, međutim važno je istaći da je reč o veoma zaraznoj bolesti čija smrtost može dostići i do 100 odsto, te se praktikuje ubijanje svih svinja na gazdinstvu sa kojima je zaražena jedinka imala kontakt.

ASK, koja se kod svinja manifestuje u obliku gubitka apetita, hemoragijske groznice i iznenadne smrti, još uvek nema lek niti razvijenu profilaksu, tačnije, vakcinu protiv ove bolesti.

Samim tim, jedina mera sprečavanja širenja bolesti u slučaju pojave prvog slučaja svinjske kuge na gazdinstvu, jeste eutanazija svih svinja na gazdinstvu i adekvatna dezinfekcija i otpremanje leševa.

Na sajtu Uprave za veterinu su dostupne zvanične informacije o merama koje se sprovode na zaraženom i ugroženom području prilikom proglašenja pojave afičke kuge svinja, trenutno stanje, kao i smernice za monitoring i kontrolu širenja ove zarazne bolesti.

Prema članu 3. Pravilnika o merama za rano otkrivanje, dijagnostiku, sprečavanje širenja, suzbijanje i iskorenjivanje zarazne bolesti afričke kuge svinja, Ministarstvo poljoprivrede je dužno da po potvrdi slučaja zaraze AKS, obavesti Međunarodnu organizaciju za zaštitu zdravlja životinja, Evropsku komisiju, susedne zemlje i druge zainteresovane  zemlje.

U Pravilniku se navodi i da ukoliko se izbijanje bolesti potvrdi u laboratoriji, zoološkom vrtu, nacionalnom parku ili ograđenom prostoru na kome se svinje drže u naučne svrhe ili radi očuvanja vrsta ili očuvanja retkih rasa, Ministarstvo može da odobri odstupanja od mera eutanazije i uništavanja jajne ćelije, seme i embrioni svinja pod uslovom da nisu ugroženi interesi Republike Srbije.

Poslednji izveštaj o broju svinjskom kugom zaraženih svinja datira od 19. septembra 2023. kada je, od početka epidemije, potvrđeno „4.348 slučajeva afričke kuge svinja kod domaćih svinja” dok je izvršena „eutanazija 54.243 svinja”.

„Nadzor na afričku kugu se sprovodi u celoj zemlji tako što veterinari posećuju farme, pregledaju svinje i uzorkuju bolesne i uginule svinje da bi se bolest otkrila što ranije i suzbila u početnim fazama epizootije. Pored domaćih, nadzor se vrši i kod divljih svinja,” navodi za AFP Činjenice dr Vesna Milićević, šefica Odeljenja za virusologiju Naučnog instituta za veterinarstvo Srbije zadužena za Nacionalnu referentnu laboratoriju za afričku kugu svinja.

Fabrika za proizvodnju namirnica biljnog porekla nije povezana sa eutanazijom domaćih svinja

Multinacionalna kompanija Nestlé je u februaru 2022. godine obeležila završetak prve faze izgradnje fabrike za proizvodnju namirnica na biljnoj bazi u Srbiji. Novi pogon se gradi u sklopu postojećeg Nestlé fabričkog kompleksa u Surčinu koja je sa radom otpočeo 2012. godine.

U prvom saopštenju kompanije Nestlé o ovom projektu, najavili su da će fabrika biti namenjena proizvodnji Garden Gourmet  portfolija, „čiji je cilj da u potpunosti koristi soju koja se uzgaja u  Srbiji”.

Osim toga, dodaje se u najavi, „fabrika će koristiti obnovljivu energiju iz hidroelektrana, neće proizvoditi komunalni otpad i svu otpadnu vodu će na licu mesta tretirati u vlastitom pogonu za preradu otpadnih voda”.

„Najnovije osnivanje fabrike Garden Gourmet u Srbiji, druge namenske proizvodne lokacije u Europi uz postojeću tvornicu Krupka u Češkoj, omogućiće insourcing i proizvodnju gotovo celog portfolija. To otvara nove prilike za isporuku ukusnih i hranjivih inovacija na  biljnoj bazi i omiljenih proizvoda potrošača”, piše na srpskoj verziji sajta Garden Gourmeta.

Nestléova linija proizvoda Garden Gourmet bazirana je na namirnicama biljnog porekla: soji, pšenici, povrću i mahunarkama. Ona uključuje biljnu alternativu za jela koja se prave od mesa poput burgera, medaljona i ćufti.

Sa druge strane, „meso” iz biljnih izvora sa visokim procentom proteina treba razlikovati od laboratorijski uzgojenog mesa koje se najčešće pravi od pojedinačnih ćelija životinjskog porekla.

U svojoj analizi, AFP činjenice skreće pažnju da Organizacija za prehranu i poljoprivredu (FAO) ističe da se potreba za proizvodnjom biljne alternarive mesu, posebno laboratorijski uzgojenog mesa, pojavila i usled ugrožavanja širih ciljeva održivosti — poput javnog zdravlja i borbe protiv klimatskih promena — koji su nastali kao posledica globalnog rasta populacije u intenziviranja uzgoja životinja i proizvodnje mesa.

Dakle, 17.888 svinja eutanazirano je zbog epidemije afričke svinjske kuge u Srbiji, veoma zarazne i smrtonosne bolesti među ovom vrstom domaćih životinja, ne i zbog puštanja u rad proizvodnog pogona za proizvodnju biljnih alternativa namirnicama na bazi mesa.

Dodatno, nismo pronašli ni jedan relevantan izvor koji bi potkrepio tezu da bilo koja država u ovom trenutku, planira zabranu bilo kojeg oblika hrane i pića, sa izuzetkom, sintetičkih aditiva.