Britanija, Francuska, SAD i Rusija u viralnom vizualu s neproverenim brojkama
Vizual koji poredi Veliku Britaniju, Francusku, Sjedinjene Američke Države i Rusiju koristi kombinaciju neproverenih brojki, istorijskih pojednostavljivanja i manipulativnog poređenja.
- Tvrdnja da je Velika Britanija „napala 171 zemlju“ potiče iz popularne, ali metodološki veoma široke interpretacije istorijskih intervencija.
- Navod da je Francuska „ubila 22 afrička predsednika od 1963. godine“ nema pouzdane izvore i ne može se potvrditi.
- Podatak o više od 750 američkih vojnih objekata u oko 80 zemalja u osnovi ima uporište, ali zahteva objašnjenje šta se pod tim objektima podrazumeva i koja im je uloga.
- Objavama nedostaje bitan kontekst.
U viralnoj objavi, koja se deli uz fotografiju ruskog predsednika Vladimira Putina, navodi se da je Velika Britanija napala 171 zemlju, da je Francuska ubila 22 afrička predsednika od 1963. godine, da Sjedinjene Američke Države upravljaju sa više od 750 vojnih baza u 80 zemalja, uz poruku: „A brinete se zbog Rusije?“ Sporni niz tvrdnji postavljen širi se bez objašnjenja i izvora podataka.
Velika Britanija i „ napad na 171 zemlju“
Brojka iz spornog vizuala prema kojoj je Ujedinjeno Kraljevstvo „napalo 171 zemlju“ ne dolazi od zvanične statistike ili akademskog konsenzusa, već se u javnosti vezuje za knjigu britanskog autora Stjuarta Lejkoka (All the Countries We’ve Ever Invaded), gde se tvrdi da je Velika Britanija „izvršila invaziju ili vodila sukobe na teritoriji“ 171. od 193 države članice UN.
Prema medijskim osvrtima na knjigu Lejkoka, autor je pod invazijom smatrao svako „vojno prisustvo“ na teritoriji – čak i kratkotrajno, kroz pretnju silom, pregovore ili plaćanje, a uključuju se i epizode poput aktivnosti privatnih lica ili istraživača ukoliko su delovali uz odobrenje države. Data brojka se i u knjizi Lejkloka upotrebljiva samo uz jasno objašnjenje da se radi o veoma širokoj kategoriji „učešća u sukobu ili prisustva“, a ne o uniformnoj listi klasičnih invazija.
Dodatni problem predstavlja način na koji se ovaj podatak („171 od 193 članice UN”) poredi sa današnjim brojem država članica UN. Tokom kolonijalne ere mnoge teritorije nisu bile nezavisne države, već kolonije, protektorati ili delovi imperija, često bez međunarodno priznatih granica i državnosti kakvu poznajemo danas. Zbog toga se broj „171“ može smatrati ilustrativnim podatkom o obimu britanskog imperijalnog delovanja, ali ne i činjenicom koja potvrđuje poruku vizuala da je Britanija „napala gotovo ceo svet“ na način koji se sugeriše.
Francuska i „22 ubijena afrička predsednika“ – tvrdnja bez potvrde
Za razliku od „britanske“ brojke, koja ima prepoznatljivo poreklo, tvrdnja da je Francuska „ubila 22 afrička predsednika od 1963. godine“ nema jasno identifikovan izvor. U pokušajima provere ove tvrdnje nailazili smo se na objave sa društvenih mreža, blogove i portale koji navode isti ili sličan broj, ali bez izvora, dokumentacije, sudskih presuda, istraživačkih izveštaja ili pouzdanih novinarskih analiza koje bi takvu tvrdnju na bilo koji način potvrdile.
Iako je nesporno da je Francuska imala snažan politički i vojni uticaj u bivšim kolonijama u Africi, uključujući uloge u državnim udarima, podršku određenim režimima i intervencije, to ne predstavlja dokaz da je sistematski organizovala ili izvršila ubistva tačno određenog broja predsednika. Iz tog razloga se ovaj navod u praksi tretira kao politički mit koji se ponavlja bez provere i služi kao argument u propagandnim poređenjima.
Američke vojne baze – šta se zapravo broji
Tvrdnja da SAD imaju više od 750 vojnih objekata u oko 80 zemalja često se pojavljuje u analizama globalnog vojnog prisustva. Međutim, pojam „vojna baza“ u tim procenama obuhvata širok spektar lokacija, od velikih stalnih baza i komandnih centara, preko logističkih i skladišnih objekata, do manjih lokacija za obuku ili rotaciono prisustvo.
Ti objekti nisu ravnomerno raspoređeni po svetu, već su najviše koncentrisani u zemljama saveznicama, poput Nemačke, Japana i Južne Koreje, i zasnivaju se na bilateralnim sporazumima. Njihova uloga se u zvaničnim dokumentima i analizama najčešće opisuje kroz odvraćanje, logističku podršku, brzo reagovanje i saradnju sa saveznicima. Izostavljanjem tog konteksta, vizual svodi složenu vojnu infrastrukturu na jednostavnu poruku o „globalnoj kontroli“.
Drugim rečima, sporna brojka može biti približno tačna samo u okviru šire definicije „vojnih lokacija“, dok vizual tom brojkom manipuliše predstavljajući je kao ilustraciju da „SAD vlada planetom kroz 750 baza“, bez objašnjenja šta se računa, gde su koncentrisane i pod kojim sporazumima postoje.
Sa druge strane, zabrinutost međunarodne zajednice zbog Rusije zasniva se na aktuelnim događajima – invaziji na Ukrajinu, dokumentovanim zločinima, političkim ubistvima i formalnim reakcijama međunarodnih institucija. Ovi elementi ne nestaju poređenjem sa britanskom kolonijalnom istorijom, francuskim uticajem u Africi ili američkom vojnom infrastrukturom.
